آشنایی با اختلال اضطراب جدایی در کودکان
کودکان در فرایند رشد طبیعی به مرور از محیط خانه و افراد آشنا جدا می‌شوند و با سایر همسالان خود ارتباط برقرار می‌کنند اما اگر کودک در محیط‌های امن مانند مهد کودک، مدرسه و محیط‌های بازی دچار اضطراب افراطی و بدون دلیل می‌شود نشانه‌های اختلال اضطراب جدایی بروز کرده است و کودک نیاز به کمک متخصص دارد.
اختلال جدایی در کودکان از سنین پیش‌دبستان بروز می‌کند و بدون کمک شخص متخصص سالیان دراز کودک و خانواده را درگیر می‌کند و کیفیت زندگی آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کودکان مبتلا به این اختلال از هر موقعیتی که مجبور به جدایی از والدین و اشخاص نگهدارنده هستند (بخصوص مادر که نقش پررنگ‌تری را برای کودکان ایفا می‌کند) اجتناب می‌کنند، برای مثال با اینکه از رفتن به کلاس نقاشی و یا زبان لذت می‌برند و دوستان زیادی در آن‌جا دارند ولی به دلیل جدایی از والدین یا پرستار تمایلی به کلاس رفتن ندارند.
اضطراب جدایی شدید در بسیاری موارد با نشانه‌های جسمانی همراه است. برای مثال هنگام رفتن به مدرسه یا کلاس‌های آموزشی کودک ممکن است هنگام جدا شدن از والدین دچار سردرد، حالت تهوع و شکم درد شود و از مشکلات جسمانی خود شکایت داشته باشد.
کودکان مبتلا به اضطراب جدایی در هنگام جدایی از والدین، اعضای خانواده و حتی خانه (محیط‌های آشنا) دچار اضطراب شدید و در مواردی دچار هراس می‌شوند. آنها از دزدیده شدن، وقوع اتفاق ناگوار برای خودشان و یا اعضای خانواده و برنگشتن والدین بخصوص مادر هراس دارند و در تمام مدت جدایی به صورت غیرطبیعی به اینگونه موارد فکر می‌کنند.
والدین در برخورد با کودکان مبتلا به اضطراب جدایی باید بسیار صبور باشند و ضمن همکاری با درمانگر ازسرزنش کردن کودکان پرهیز کنند. جملاتی از قبیل: «تو دیگر بزرگ شده‌ای، اگر در پارک من را تنها نگذاری و با دوستانت بازی نکنی دیگر تو را برای بازی به پارک نخواهم آورد، مثل بقیه همکلاسی‌هایت به کلاس برو و اگر به این رفتارت ادامه بدهی دیگر دوستت ندارم» پرهیز کنند. اینگونه جملات نه تنها کمکی به بهبود اضطراب کودکان نمی‌کند بلکه باعث تشدید اضطراب و عدم اعتماد به نفس آنها می‌شود.
در بسیاری از موارد والدین بدون توجه به درک احساسات کودک آنها را تنها می‌گذارند و کودک در نبود والدین به شدت مضطرب می‌شود. والدینی که در کودک خود نشانه‌هایی از اضطراب جدایی را مشاهده می‌کنند برای درمان کودک خود باید به شخص متخصص (روانشناس کودک) مراجعه کنند و در زمان درمان نیز به موارد زیر را مدنظر قرار دهند:
- بدون اطلاع دادن به کودک محیط خانه را ترک نکنند (ممکن است کودک در هنگام جدایی از شما گریه کند و از شما به سختی جدا شود).
- اگر کودک به مهد کودک یا مدسه می‌رود، به هیچ وجه به او نگویید که من سریع برمیگردم (صورتی که شما قصد برگشت به مهد را ندارید) کودک در این چنین موقعیتی دچار اضطراب بیشتری می‌شود، چون شما قول برگشت را به او داده‌اید و او همچنان منتظر شماست.
- اگر مجبور به ترک کودک هستید به او توضیح دهید که برای کار ضروری از او جدا می‌شوید و جای او در کنار پدر و ... امن است و شما هر چه سریع‌تر و حتما برمی‌گردید.
- به او بگویید که دوستش دارید و اضطراب او از علاقه شما کم نکرده است.
- حتما زمان کافی و با کیفیت برای کودکان در نظر بگیرید (نیم ساعت در روز بدون موبایل و انجام کار‌های خانه بهتر از چند ساعت وقت گذاشتن بدون توجه کامل به کودک است).
به یاد داشته باشید که در صورت عدم بهبود اضطراب جدایی در سنین کودکی، آنها آمادگی ابتلا به اضطراب و هراس در نوجوانی و بزرگسالی را دارند. در بسیاری موارد کودکان مبتلا به اضطراب جدایی توانایی بروز استعدادهای خود را ندارند و به مرور دچار مشکل عدم اعتماد به نفس می‌شوند و ممکن است با توجه به عدم فعالعیت در گروه‌های همسن به مرور از سمت همسالان طرد شوند.
ریحانه اناری، هنردرمانگر
*** اگر این مطلب را پسندید، موسسه روانشناختی یاسان را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:
کانال تلگرام ما: https://t.me/yasanclinic
پیج اینستاگرام ما: http://instagram.com/_u/yasanclinic