اگر فکر می‌کنید بچه‌ها وقتی بزرگ می‌شوند خود به خود نظم و انضباط را یاد می‌گیرند، اشتباه می‌کنید. این رفتارها آموختنی هستند و والدین باید آنها را به بچه‌هایشان یاد بدهند. چه تضمینی وجود دارد که وقتی فرزندتان بزرگ شد، مسئولیت‌پذیر باشد و اگر با مشکلی مواجه شد، کارش را بی‌نتیجه رها نکند؟ این مقاله به شما کمک می‌کند که بدانید فرزندتان در هر سنی چه کارهایی را می‌تواند انجام دهد تا بر اساس آن به او آموزش بدهید و از او انتظار داشته باشید.
کودک دو ساله
فرزند شما بین 24 تا 36 ماهگی توانایی انجام خیلی از کارها را به دست می‌آورد. با استفاده از یک تایمر، کودک را تشویق کنید که بعضی از اسباب‌بازی‌هایش را قبل از تمام شدن وقت و به صدا درآمدن ساعت بردارد و سر جایش بگذارد. حتما این زمان را به قعالیتی مفرح و شاد برای کودک تبدیل کنید خودتان هم با انجام کارهای خود، الگوی خوبی برایش باشید.
کودک سه ساله
کودک در فاصله سنی سه تا چهار سال می‌تواند برخی کارهای روزانه مثل انداختن لباس‌های کثیف در سبد و مرتب کردن تختخوابش را انجام دهد؛ البته در این سن شاید لازم باشد هنوز هم از بازی ساعت زنگ‌دار یا سایر بازی‌ها برای مفرح کردن این زمان استفاده کنید. کودکان سه ساله می‌توانند شلوار کشی و دامنشان را خودشان بپوشند و با راهنمایی شما مسواک بزنند. تلاش فرزندتان را تشویق کنید تا توجه مثبتی از شما دریافت کند.
کودک چهار ساله
بچه‌های چهارساله می‌توانند مسئولیت‌های بیشتری مثل گذاشتن ظرف کثیف در سینک ظرفشویی، انداختن لباس‌های کثیف در سبد، شستن خودشان در حمام (البته با نظارت شما)، مسواک زدن (با راهنمایی شما) و برداشتن لباس‌هایی که قرار است فردا بپوشند- از داخل کشو یا کمد- انجام دهند. یادتان باشد از کودک تشکر کنید و کارهایش را تشویق کنید. همچنین در ازای کارهای مثبتش به او پاداش بدهید. مثلا چون لباس‌هایش را خیلی سریع پوشیده می‌توانید قبل از رفتن به مهدکودک با هم بازی کنید.
پایه‌های اولیه دبستان
پنج ساله‌ها می‌توانند صبح‌ها خودشان برای رفتن به مهدکودک آماده شوند( لباس‌هایشان را کمد بردارند و...). آنها می‌توانند برای حاضر شدن یک ناهار ساده کمک کنند، خودشان لباس بپوشند کم‌کم تمرین کنند که چطور بند کفش‌هایشان را ببندند. به علاوه آنها می‌توانند به خواهر و بردار کوچک‌تر از خودشان هم در لباس پوشیدن کمک کنند. بچه‌های این سن می‌توانند حمام را بعد از استفاده تمیز کنند (آویزان کردن حوله و انداختن لباس کثیف در سبد) و تختشان را خودشان مرتب کنند.
بچه‌های شش و هفت ساله می‌توانند در انجام کارها به شما کمک کنند یا بعضی از آنها را خودشان به تنهایی انجام دهند. آنها می‌توانند لباس‌های تمیز را در کشوی خودش بگذارند یا آنها در کمد آویزان کنند، سر وقت به حمام بروند و به موقع بخوابند. تا این سن باید بتوانند خودشان مسوک بزنند، به تلفن جواب بدهند و وقتی طرف صحبت قرار می‌گیرند مودبانه پاسخ دهند. می‌توانند در آماده کردن شام کمک کنند. خیلی از بچه‌ها در این سن می‌توانند با نظارت یک بزرگسال خودشان ساعت را کوک کنند و صبح از خواب بیدا شوند( باز هم تاکید می‌کنیم، با نظارت شما).
سعی کنید تا جایی که امکان دارد برای بچه‌های این سن چیزی را همان موقع که خواستند نخرید. دادن پول توجیبی کمک می‌کند یاد بگیرند چگونه برای رسدن به هدف‌هایشان برنامه‌ریزی کنند. تشویقشان کنید پولشان را پس‌انداز و برای هزینه آن برنامه‌ریزی کنند.
دانش‌آموزان پایه‌های بالاتر
بچه‌ها هشت، نه و ده ساله می‌توانند بیشتر کارهای نظافت شخصی را خودشان انجام دهند و مسئولیت آماده شدن برای رفتن به مدرسه را کاملا بپذیرند. آنها می‌توانند محتویات صندوق نامه‌ها را به داخل خانه بیاورند و سطل زباله را به بیرون ببرند. می‌توان از آنها انتظار داشت که اتاقشان را تمیز نگه دارند و در برخی کارهای خانه مثل گردگیری کمک کنند و لباس‌های شسته شده اعضای خانواده را جدا کنند. آنها همچنین می‌توانند میز غذا را آماده یا بعد از غذا خوردن تمیز کنند.
یک توصیه به والدین
به جای این‌که برای بچه‌های این سن هر چه که خواستند بخرید، کمکشان کنید پولشان را پس‌انداز کنند تا چیزهایی را که می‌خواهند بخرند. به آنها یاد بدهید در زمان تخفیف‌ها و حراج‌ها خرید کنند تا بتوانند پول بیشتری پس‌انداز کنند. راهنمایی‌شان کنید تا خرید آنی نکنند و قبل از خرید هر چیزی دو سه روز صبر کنند- آن وقت متوجه می‌شوند چقدر سریع نظرشان عوض می‌شوند و از این که پولشان را خرج نکردند خوشحال می‌شوند. یک حساب بانکی برایشان باز کنید تا مدیریت پول را جدی‌تر یاد بگیرند.
پایه‌های میانی مدرسه
بچه‌های سیزده چهارده ساله می‌توانند تقریبا در همه کارهای خانه کمک کنند. آنها می‌توانند آشپزی کنند، خانه را تمیز کنند و حتی ماشین را بشورند، مسئولیت کامل شستن لباس‌هایشان را بپذیرند. حواستان باشد که کارهایشان را خودشان انجام دهند چون در غیر این صورت تبدیل به بچه‌های بی‌مسئولیت و دست‌وپا چلفتی می‌شوند. اعتماد به نفس بچه‌ها بر اساس توانمندی‌هایشان شکل می‌گیرد و بچه‌هایی که می‌توانند کارهایشان را خودشان انجام دهند، حس بهتری نسبت به خودشان دارند.
در این سن هم بچه‌ها را به خرید با برنامه‌ریزی تشویق کنید. همچنین آنها دیگر به سنی رسیده‌اند که بتوانند برای خرید لباس هم مبلغ ماهیانه‌ای دریافت کنند. این کار به آنها کمک می‌کند از قبل برنامه‌ریزی کنند و مدیریت مالی را بهتر یاد بگیرند. به علاوه می‌فهمند که "خواستن" به معنای "داشتن" نیست و این یک درس بزرگ در زندگی‌شان است.
دبیرستانی‌ها
نوجوان‌ها خیلی مستقل هستند و می‌توانند شست‌وشوی لباس‌ها، اتو زدن، کمک به آماده کردن شام و مراقبت از بچه‌های کوچک‌تر را انجام دهند. او را تشویق کنید که در کارهای اجتماعی و انجام کارهای خانه داوطلب شود و فقط به فکر خودش نباشد.
رضوان اناری- تیم ترجمه و تولید محتوای مرکز مشاوره یاسان
برای خواندن مقالات مرتبط می توانید بر روی لینک های زیر کلیک کنید:
*** اگر این مطلب را پسندید، مرکز مشاوره کودک و نوجوان یاسان را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید:
کانال تلگرام ما: https://t.me/yasanclinic
پیج اینستاگرام ما: http://instagram.com/_u/yasanclinic