چگونه کودکی مسئولیت پذیر داشته باشیم؟
بهترین راه برای اینکه کودک بتواند تصمیم های درست بگیرد این است که اجازه دهید گاهی اشتباهات کوچکی مرتکب شود، پیامدهای آن را تجربه کند و ببیند که بزرگترها حتی زمانی که اشتباه می کند، دوستش دارند. اما بسیاری از والدین همواره مراقبند که کودکانشان هیچ اشتباهی نکنند، آنها را از نتیجه اعمالشان دور نگه میدارند و یا در برابر اشتباه آنها خشم و رنجش نشان میدهند. به این ترتیب فرصت یادگیری و رشد را از فرزندانشان دریغ میکنند.
برای مقابله با این مساله بهتر است:
-به کودک فرصتهای بیشماری بدهید تا در مورد مسائل کوچک تصمیم بگیرد و مسئولیت آن را بپذیرد. مثلا اجازه بدهید مسئولیت بردن ناهارش به مدرسه را خودش به عهده بگیرد، یا اجازه دهید تصمیم بگیرد ژاکتش را بپوشد یا به دستش بگیرد.
-تا جایی که می توانید به تلاشش توجه کنید و نه مقدار کار. وقتی مدام او را سرزنش کنید که چرا موفق نشده است، کودک تصور می‌کند که هیچگاه نمیتواند شما را راضی نگه دارد، بنابرین دست از تلاش بر میدارد.
-از اینکه تصمیم‌های نادرست بگیرد نترسید و از آن استقبال کنید. کودکان بر اساس اشتباهات خود و تجربه کردن پیامدهای آنها، تصمیم‌گیری صحیح را می آموزند.
-اجازه دهید همدلی و پیامدها منطقی آموزگار کودک شما باشند! همدلی کلید اساسی است: به جای عصبانیت و خشم، ناراحتی خود را نشان دهید؛ به این شکل کودک بر روی انتخاب نادرستش متمرکز می‌شود و نه خشم شما بابت کارش.
- دو باره و دوباره فرصت تصمیم‌گیری مشابه را به او بدهید. این کار پیام مهمی را منتقل می‌کند: " ما به تو اعتماد داریم و می‌دانیم که می‌توانی از اشتباهت درس بگیری و انتخاب بهتری انجام دهی"
-عجله نداشته باشید که حلال مشکلات کودک باشید و سریع او را از یک تجربه سخت نجات دهید. خوب است که برای حل مشکلات او در دسترس باشید و با احساسات او همدلی کنید اما به او اجازه بدهید خودش با عواقب مشکلش مثل جبران خسارت، عذرخواهی یا ... مواجه شود.
-مسئولیت ها و تصمیم گیری‌هایی به کودک بسپارید که متناسب سن و توانمندی‌هایش باشد. در زیر چند مثال محدود آورده شده‌اند اما مشخص است که لازم است بر اساس شرایط خانوادگی و قوانین خانه خود تصمیم بگیرید. به یاد داشته باشید که باید تدریجی و کم‌کم میزان آزادی و مسئولیت کودک را افزایش دهید.
کودک نوپا میتواند:
تصمیم بگیرد چقدر غذا بخورد (البته شما بگویید غذا چه باشد)
لباسش را انتخاب کند (با در نظرگرفتن فصل و مناسب بودن لباس)؛
خودش تصمیم بگیرد چه اسباب‌بازی‌هایی را با دیگران شریک شود.
کودک 3 تا ۵ ساله میتواند:
تصمیم بگیرد چه موقع از روز با کدام اسباب بازی بازی کند
تصمیم بگیرد وسایلش را کجای اتاق بگذارد و والدین کمک کنند وسایلش را مرتب کند
تصمیم بگیرد چه میان وعده‌ای با خودش به مدرسه ببرد (از بین گزینه های تعیین شده)
کودک ۶ تا ۹ ساله می تواند:
تصمیم بگیرد تکالیف مدرسه‌اش را تا قبل از زمان تعیین شده انجام بدهد؛
تصمیم بگیرد مدل‌مویش چگونه باشد (با در نظر گرفتن استانداردها!)
تصمیم بگیرد با پول ماهیانه‌ی خود چه بخرد
کودک 10 تا ۱۲ ساله میتواند:
تصمیم بگیرد با دوستانش در در خانه بازی کند یا بیرون از خانه (در محدوده تعیین شده)
تصمیم بگیرد در خانه تنها بماند (با در نظر گرفتن قانون های لازم)
دکتر شایسته‌شکوفه‌فرد، روانشناس بالینی
*** اگر این مطلب را پسندید، موسسه روانشناختی یاسان را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:
کانال تلگرام ما: https://t.me/yasanclinic
پیج اینستاگرام ما: http://instagram.com/_u/yasanclinic