سندروم پای بیقرار چیست؟ علل، علائم، تشخیص و درمان

سندرم پای بیقرار چیست؟

سندرم پای بیقرار (RLS) اختلالی عصبی است که باعث ایجاد احساس ناخوشایند در پاهای شما و میل غیرقابل مقاومت برای حرکت دادن آنها می‌شود.

البته سندرم پای بیقرار هم اختلال خواب محسوب می‌شود، زیرا علائم با استراحت و تلاش برای خواب ایجاد می‌شود و هم یک اختلال حرکتی، چون افراد مبتلا به RLS مجبورند برای تسکین علائم، پاهای خود را حرکت دهند.

علائم سندرم پای بی قرار معمولاً اواخر روز رخ می دهد و اغلب هنگام استراحت شبانه شدیدتر می‌شود.  حرکت دادن پاها یا راه رفتن معمولاً ناراحتی را تسکین می‌دهد، اما این احساسات اغلب پس از توقف حرکت عود می کنند.

افراد در هر سنی ممکن است به سندروم پای بیقرار مبتلا شوند. این بیماری هم در مردان و هم در زنان رخ می دهد، اگرچه زنان بیشتر به آن مبتلا می‌شوند. البته افراد میانسال و مسن علائم این سندرم را با شدت بیشتری تجربه می‌کنند، در واقع علائم RLS معمولاً با افزایش سن بیشتر و مدت زمان بروز آن طولانی‌تر می‌شود.

سندروم پای بی قرار بیماریِ مادام العمری است که تاکنون هیچ درمانی قطعی برای آن یافت نشده اما برخی از درمان‌ها برای کاهش علائم آن وجود دارد.

علائم و نشانه های رایج سندرم پای بیقرار

• میل مقاومت ناپذیری برای حرکت با احساسات ناراحت کننده در اندام تحتانی همراه است

• این احساسات ناخوشاینده در پاهای شامل درد، ضربان، کشیدن، خارش، خزیدن یا خزش است

• این احساسات ناراحت‌کننده گاهی روی بازوها، قفسه سینه یا سر تأثیر می‌گذارد

• این احساسات معمولا فقط یک طرف بدن رخ می‌دهد اما گاهی هم دو طرف بدن درگیر می‌شود

شدت و دفعات بروز علائم سندروم پای بیقرار از فردی به فرد دیگر متفاوت است و حتی گاهی علائم این اختلال از روزی به روز دیگر برای فرد مبتلا متغییر است.

سندرم پای بیقرار نسبتاً شدید معمولاً یک یا دو بار در هفته رخ دهد و اغلب موجب تاخیر در شروع خواب و بروز برخی اختلالات عملکردی در روز می‌شود. در موارد شدید RLS، علائم بیش از دو بار در هفته رخ می‌دهد.

در روزهای ابتدایی ابتلا ممکن است علائم سندروم پای بیقرار برای هفته‌ها یا ماه‌ها کاهش یابد یا حتی ناپدید شود اما معمولاً حالت در مراحل اولیه بروز اختلال است و اغلب علائم دوباره با شدت بیشتری ظاهر می‌شوند.

عوارض سندرم پای بیقرار

1. تغییر در خلق و خو

2. خستگی و خواب آلودگی در طول روز

3. مشکل در تمرکز کردن

4. ضعف حافظه

5. کاهش بهره‌وری

6. افسردگی و اضطراب

آیا سندرم پای بیقرار همان اختلال دوره‌ای حرکت اندام است؟

 اختلال دوره‌ای حرکت اندام ( (PLM- هر نوع حرکت غیرطبیعی در خواب یا پرش اندام‌ها در لحظه خوابیدن یا بیدار شدن است- متفاوت از سندروم پای بی قرار است اما بیش از 80 درصد از افراد مبتلا به این سندروم، علائم PLMS را هم تجربه می کنند.

چه کسانی بیشتر به سندرم پای بیقرار مبتلا می‌شوند؟

اگر چه علت بروز این سندرم ناشناخته است اما این اختلال می‌تواند به دلایل زیر ناشی شود:

• نوعی ژن خاص در برخی افراد

• پایین بودن سطح آهن مغز

• اختلال در بخشی از مغز که مسئول کنترل حرکت است

•  اختلال در سطح دوپامین مغز

•  بیماران پارکینسون

همچنین RLS با عوامل یا شرایط زمینه‌ای زیر مرتبط یا همراه است:

• مرحله نهایی بیماری کلیوی و همودیالیز (از کار‌افتادگی کلیه)

• بیماران پارکینسون

• نوروپاتی (آسیب عصبی)

• محرومیت از خواب و اختلالات خواب مانند آپنه خواب

• بارداری (به دلیل تغییرات هورمونی بخصوص در سه ماهه آخر. البته بیشتر اوقات علائم معمولاً چهار هفته پس از زایمان ناپدید می‌شود)

• استفاده از الکل، نیکوتین و کافئین

• استفاده از برخی از داروها مانند داورهای ضد تهوع، داروهای ضد روان پریشی، داروهای ضد افسردگی (به دلیل افزایش سروتونین)، داروهای سرماخوردگی و ضد آلرژیِ حاوی آنتی هیستامین‌های قدیمی

سندرم پای بیقرار چگونه تشخیص داده می‌شود؟

آزمایش خاصی برای تشخیص RLS وجود ندارد، بنابراین این بیماری با ارزیابی پزشک تشخیص داده می‌شود. پنج معیار اساسی برای تشخیص بالینی سندرم پای بیقرار عبارتند از:

1. اصرار شدید برای حرکت دادن پاها که اغلب با احساسات غیرطبیعی، ناخوشایند و  ناراحت کننده همراه باشد

2. میل به حرکت دادن پاها هنگام استراحت یا عدم تحرک فرد شروع یا بدتر شود

3. بی‌قراری در پا پس از حرکت دادن آن به‌طور موقت کاهش یابد یا از بین برود

4. میل به حرکت دادن پاها در عصر یا شب شروع یا تشدید شود

5. چهار ویژگی بالا زمانی معیار تشخیص سندروم پای بیقرار محسوب می‌شود که دلایل پزشکی یا رفتاری دیگر نداشته باشند.

معاینه عصبی و فیزیکی و بررسی اطلاعاتی مانند سابقه پزشکی و خانوادگی، فهرست داروهای مصرف، فراوانی بروز، مدت و شدت علائم، دردهای مرتبط با علائم و هرگونه تمایل به الگوهای خواب در طول روز و خواب آلودگی، اختلال در خواب یا عملکرد روزانه و مدت زمان به خواب رفتن می‌تواند به تشخیص این سندروم کمک کند. همچنین آزمایش خون دلایلی مانند نارسایی کلیه، کمبود آهن، اختلالات خواب و بارداری را که دارای علائم مشابه RLS را رد می‌کند.

تشخیص RLS در کودکان دشوارتر است؛ زیرا کودکان در توصیف علائم خود ناتوان هستند. گاهی اوقات RLS کودکان ممکن است به اشتباه به عنوان "دردهای رشد" یا اختلال نقص توجه بیش فعالی تشخیص داده شود.

درمان سندرم پای بیقرار

هیچ درمانی برای سندرم پای بیقرار وجود ندارد اما برخی از علائم آن را می‌توان از طریق دارو درمان کرد. البته اگر RLS خفیف تا متوسط دارید، تغییرات سبک زندگی و فعالیت‌های زیر ممکن است کمی علائم ناخوشایند آن را تسکین دهد:

• از مصرف الکل، نیکوتین و کافئین اجتناب کنید یا آن را کاهش دهید

• خواب منظم داشته باشید

• به‌طور منظم ورزش کنید

• از پد حرارتی یا کیسه یخ استفاده کنید

• پاها را ماساژ دهید یا حمام آب گرم بگیرید

• تمرینات هوازی و کششی پا را با شدت متوسط انجام دهید

• از روکش‌های پا یا پدهای لرزش پشت پا که مخصوص افراد مبتلا به RLS طراحی شده است  استفاده کنید.

دریافت وقت مشاوره

لطفا برای دریافت وقت مشاوره از روانشناسان مرکز مشاوره یاسان از ساعت 9 تا 19 با دو شماره زیر تماس بگیرید يا از طریق واتس‌اپ پیام دهید. راحت ترين مسير براي فارسی زبانان خارج از کشور ارسال پيام از طریق واتس‌اپ است.